Diabetespatiënten met meertakscoronairlijden altijd naar chirurg?

In de FREEDOM-studie werden diabetespatiënten met een meertakscoronairlijden die een optimale medische behandeling kregen, gerandomiseerd naar een angioplastiek met plaatsing van actieve stents of overbruggingschirurgie. Bij een analyse in 2012 waren de resultaten na een follow-up van 3,8 jaar duidelijk beter na overbruggingschirurgie dan na angioplastiek: significant lagere sterfte en significant minder myocardinfarct en CVA bij de chirurgisch behandelde patiënten dan bij de patiënten in de angioplastiekgroep: 18,7% versus 26,6% (p = 0,005).Na een gemiddelde follow-up van 7,5 jaar werd nu een nieuwe analyse verricht met als primaire eindpunt dit keer de totale sterfte. Opnieuw waren de resultaten beter na overbruggingschirurgie: sterfte 18,7% tegen 23,7% in de angioplastiekgroep (HR 1,32; p = 0,07). Bij subgroepanalyses werd een interactie volgens de leeftijd vastgesteld: de jongste patiënten vonden duidelijk meer baat bij chirurgie.Die nieuwe analyse treedt dus de huidige richtlijnen bij: chirurgie is te verkiezen bij diabetespatiënten met een meertakscoronairlijden, maar daar moeten toch twee kanttekeningen bij worden geplaatst. Ten eerste, minder dan de helft van de patiënten die nog in leven waren, heeft zich bereid verklaard om deel te nemen aan de analyse. Ten tweede, sinds 2012 is er wel een en ander veranderd: actieve stents van een nieuwe generatie en nieuwe antidiabetica, waarvan sommige gunstige cardiovasculaire effecten hebben, wat de zaken weleens zou kunnen doen kantelen. Dat alles moet dus worden gevolgd in het licht van die nieuwe aanwinsten. Op dit ogenblik geniet chirurgie nog altijd de voorkeur, maar dat zal misschien niet altijd zo zijn.Naar de presentatie van Valentin Fuster, New York, Verenigde Staten. AHA 2018, Chicago 10-12 november.