...

Minister De Block wil op drie jaar het tumor-DNA van 60.000 kankerpatiënten analyseren met 'nieuwe generatie DNA-sequentiebe paling' of kortweg NGS. Deze DNAafleestechniek laat toe om gelijktijdig honderden, zelfs duizenden, genetische tests uit te voeren, in tegenstelling met de gen-per-gen-benadering zoals we die in het verleden kenden. Doel van het project is kankerpatiënten naar de meest effectieve therapie te leiden met de minste bijwerkingen. Kortom, de NGS-test is de opstap naar wat sommigen gepersonaliseerde kankerbehandelingen of anderen precisiegeneeskunde noemen.De algemene pers wekte eerder deze week de indruk dat in dit proefproject heel het genoom van de tumor en/of de patiënt wordt afgetast en geanalyseerd, maar dat is een misvatting. Marc Van den Bulcke, coördinator van het pilootproject: "In realiteit werken we met vooraf geselecteerde panels van genen waarvan we weten dat ze een belangrijke rol spelen bij het ontstaan en de progressie van kanker, en die de behandeling kunnen sturen."Concreet zitten in het pakket DNAanalyses voor zeven hematologische kankers en tien vaste tumoren, o.a. colorectale kanker, longkanker, melanoom en borstkanker. Niet voor elk tumortype wordt hetzelfde gen-panel geanalyseerd. Voor colorectale kanker gaat het bijvoorbeeld om BRAF, KRAS, en NRAS, voor longkanker om BRAF, EGFR, ALK en MET."Per specifiek tumortype is het opgegeven panel het minimum dat een lab moet analyseren om in aanmerking te komen voor terugbetaling", legt Van den Bulcke uit, "in de praktijk zullen de meeste labs echter meer DNA-tests uitvoeren. Op termijn wellicht zelfs het volledige panel voor elke tumor. Bovendien gaat het om een dynamisch testpanel dat om de zes maanden kan aangepast worden, op advies van een uitgebreide groep van experts.""Niet elk laboratorium kan zomaar beginnen testen", benadrukt Van den Bulcke,. "We willen NGS op een gecontroleerde manier introduceren binnen de klinische routinediagnostiek. Een hoog kwalitatieve uitvoering - van staalname tot en met eindrapportering - is daarbij essentieel."Lang niet elk lab beschikt over de nodige expertise om die kwaliteit te garanderen. Daarom voorziet het project in NGS-netwerken van labo's en ziekenhuizen. De laboratoria moeten erkend zijn als medisch laboratorium voor pathologische anatomie, laboratorium voor klinische biologie of centrum voor menselijke erfelijkheid, én geaccrediteerd zijn voor het uitvoeren van NGS-testen in de oncologie en/of hemato-oncologie. Verder moet elk NGS-netwerk twee of meer ziekenhuizen omvatten die samen minstens 500 MOCs uitvoeren voor indicaties waarvoor NGS-analyse kan uitgevoerd en aangerekend worden."De labs die willen toetreden tot de NGS-conventie met het Riziv hebben bovendien al deelgenomen aan een benchmarkstudie van Sciensano", legt Van den Bulcke uit. "De resultaten van die studie vallen best mee. De kwaliteit op vlak van DNA-sequencing is ronduit goed. Op vlak van interpretatie en rapportering is er beterschap mogelijk, maar daar werken wij samen met de labs aan, onder meer door verder te standaardiseren."Het aantal NGS-netwerken dat uiteindelijk zal appliqueren is nog onduidelijk, maar Van den Bulcke verwacht een sterke bundeling en concentratie op het terrein: "Een voorbeeld zijn de Antwerpse ziekenhuizen die hun DNA-analysecapaciteit hebben samengebracht. Ook andere laboratoria en ziekenhuisnetwerken zijn die weg aan het volgen.""Verder houden we alle genetische data én behandelingsuitkomsten geanonimiseerd bij in een aparte databank van healthdata.be. Daarmee maken we het verschil met het buitenland", stelt Van den Bulcke. "Het is de bedoeling om die databank te gebruiken voor klinisch en beleidsgericht onderzoek. Over hoe en door wie die data kunnen geraadpleegd worden, maken we afspraken tijdens het pilootproject."Van den Bulcke ziet dit pilootproject vooral als een tussenstap naar 'whole genome sequencing' (WGS). "Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat we in de oncologie uiteindelijk op de schaal van het volledige genoom moeten denken", stelt Van den Bulcke. "Een inzicht dat bovendien niet alleen opgaat voor kanker. Ook in genetische en zeldzame aandoeningen, longziekten, diabetes enzovoort zal genoombepaling en genoomanalyse belangrijker worden."De introductie hiervan brengt echter ook ethische en maatschappelijke vragen met zich mee. "We willen daarover de mening van burgers kennen", sluit Van den Bulcke af, "daarom organiseert het Kankercentrum samen met de Koning Boudewijnstichting een burgerforum. Wat willen mensen eigenlijk weten over hun genoom? En hoe staan zij tegenover het gebruik van genoominformatie in de gezondheidszorg en in andere maatschappelijke domeinen?" De resultaten van het burgerforum ziet Van den Bulcke tegemoet tegen eind 2019.