Verrukking in de gezondheidszorg

Onder verrukking moeten we verstaan: heel anders tot we tot op heden gewend zijn en wat we niet verwachten, legt professor oncologie Koen Kas (UGent) uit. "Neem bijvoorbeeld een ziekenhuis - opname. In de wachtzaal van het ziekenhuis zullen we in de toekomst kunnen genieten van een privéconcert van conservatoriumstudenten. Terwijl we een infuus toegediend krijgen, wordt ons uitgelegd hoe Whatsapp of Snapchat werkt. Over onze poes of hond hoeven we ons tijdens onze opname geen zorgen meer maken, het ziekenhuis heeft een kennel.""Helemaal buiten onze verwachtingen vandaag, is dat we überhaupt niet meer naar het ziekenhuis moeten. Als opvolging noodzakelijk is, dan gebeurt die thuis", gaat Kas nog een stapje verder. "Een uitgekiemd homenursingsysteem zal zorg dragen voor mij, met drones die op tijd en stond bijvoorbeeld een glas water brengen om ervoor te zorgen dat ik genoeg drink."In zijn boek rijgt Kas de voorbeelden aaneen van innovatieve oplossingen uit gezondheidszorgstelsels van overal ter wereld, maar ook futuristische toepassingen zoals een digitale tweeling/persoonlijke assistent die al de relevante biologische, gedrags- en omgevingsgegevens over onszelf verzamelt en verwittigt als we een gezondheidsrisico lopen. Rode draad is dat door nieuwe technologieën te omarmen, we zullen evalueren naar een gezondheidszorg die gestoeld is op predictie en preventie, en uiteindelijk naar een wereld waarin niemand ooit nog ziek is.Een virtuele kopie die alles over je weet, dat lijkt vandaag toch nog ver van ieders bed.Gezondheidsgegevens zijn erg verspreid.We hebben al heel wat gegevens ter beschikking, maar het klopt dat ze erg verspreid zijn, al worden met de personal health viewer onze ziektedata binnenkort gegroepeerd. Kern van de zaak is echter dat er met al die waardevolle hoeveelheden data nu niets gebeurt - of pas als het al te laat is. Beweeg ik bijvoorbeeld niet genoeg, of heb ik weinig sociaal contact, dan zal mijn digitale tweeling een soort alarm - signaal uitzenden- via een object in de omgeving of iets dat ik draag, een tattoo, juweel of kledij - en mij motiveren om mijn levensstijl aan te passen. Maar dat veronderstelt inderdaad dat technologieontwikkelaars intensief zullen moeten samenwerken. Data die nu in silo's terechtkomen moeten over die silo's heen kunnen geanalyseerd worden.Welke knelpunten vormen een belemmering voor de uitrol van dergelijke digitale innovaties in de gezondheidszorg?De grote uitdaging zal zijn om een evenwicht te vinden tussen enerzijds alles delen - alleen door al onze gezondheids - gegevens vrij te geven, kan de digitale tweeling ons gezond houden. En anderzijds de controle uit handen geven aan een externe partij die bepaalt wat normaal - gezond - is en wat niet. Hebben we - zijnde Europa - eigenlijk een andere keuze dan die ethische discussie nu reeds te voeren, als je ziet dat in China maar ook in de VS al klinische tests gestart zijn om ziekmakende fouten in het DNA te verbeteren. Doen we dat niet, dan loopt een hele bevolkingspopulatie het risico niet meer mee te kunnen met de geldende gezondheidsstandaard.Vandaag is het huidige credo dat technologie de zorgverlener niet zal kunnen vervangen. Wat is uw visie?Dat sommige innovaties als bedreigend zullen overkomen. Maar we kunnen de klok niet terugdraaien. Toen schaakkampioen Gary Kasparov zo'n 20 jaar geleden voor het eerst verloor van IBM supercomputer Deep Blue, was zijn reactie niet dat hij vreesde dat computers hem voortaan zouden vervangen. Hij zag in de computer een oefenmiddel om beter te worden.Door technologie te omarmen zullen artsen meer kunnen teruggeven aan hun patiënten; daardoor worden ze niet alleen betere zorgverleners in de zin dat ze evolueren van genezen naar voorspellen naar uiteindelijk voorkomen. Het maakt hen ook menselijker. In tegenstelling tot zeer specifieke kennis zoals van een superspecialist, zijn het net die menselijke handelingen - luisteren, empathie tonen, aanraken... - die je het moeilijkst kan vervangen. Nu heeft de doorsnee arts 10 minuten tijd voor zijn patiënt waarvan hij vijf minuten naar zijn scherm kijkt om zijn anamnese uit te schrijven. Hoeveel makkelijker zou het niet zijn dat dit luidop gebeurt en dat technologie de audiogegevens opslaat?In uw toekomstbeeld gaan we meer inzetten op preventie en onze gezondheid meer zelf in handen moeten nemen. Bestaat het risico dat wie dit niet doet, tot een lagere 'klasse' in de samenleving zal behoren op vlak van gezondheidstoestand?Zorg dragen voor je gezondheid mag geen verplichting zijn, maar een mogelijkheid. Kijk, mensen zijn steeds op zoek naar ervaringen om hun leven rijker te makendelight, weet je nog? Door patiënten de dromen te tonen die ze kunnen bereiken door in te zetten op preventie, motiveer je ze om hun gezondheid te verzorgen. Of wie niet anticipeert met de vinger zal gewezen worden? Het wordt ongetwijfeld een uitdaging om een goed evenwicht te vinden tussen voorkomen en het leven op zijn beloop laten, dat klopt. Maar kijk naar de situatie vandaag: er wordt bijna niet ingezet op preventie. Dan verkies ik om de ontwikkeling van technologie die dat wel mogelijk maakt toe te juichen en te om - armen, eerder dan in een wereld te leven waarin pakweg obesitas en burn-out alleen nog maar zullen toenemen.Het omarmen van nieuwe technologie'n voor een preventieve gezondheidszorg is ''n ding, maar de inhoud die ze aanbieden moet voor de gebruikers Ð pati'nten Ð wel duidelijk zijn. ZoÕn vier Belgen op tien zouden niet het nodige niveau halen op vlak van gezondheidsvaardigheden.Nieuwe technologieën zullen het mogelijk maken om veel meer over ons te weten te komen alsook over onze omgeving, waardoor we veel gerichter zullen geholpen kunnen worden. Neem nu het voorbeeld van Peter. Hij moet in het ziekenhuis worden opgenomen en zijn wearable meet dat zijn stressniveau fel is gestegen. In plaats dat zorgverleners hem moeten uitleggen waarom dat zo is, hebben oplossingen al ingespeeld op de oorzaak en een oppas voor zijn huisdier geregeld. Peter woont namelijk alleen en maakt zich zorgen over wie in zijn afwezigheid voor zijn huisdier zal zorgen. Kortom, de technologie bereikt hém. Onzichtbaar, zonder frictie.