Zeggen dat we hoge verwachtingen hebben van zwangere vrouwen en jonge mama's, is een understatement. Ben je zwanger, dan mag je geen rauwe groenten eten, ga je best naar de zwangerschapsyoga en word je - vaak onterecht - medicatie ontzegd. Na de geboorte van je kind nemen de geboden en verboden alleen maar toe. Iedereen staat klaar met al dan niet zinvol advies en kersverse moeders krijgen een wervelwind aan informatie te verwerken.
Dat die druk stilaan onhoudbare proporties aanneemt, werd me vorige maand nog meer eens duidelijk. Eind juni organiseerde ik namelijk een conferentie over perinatale geestelijke gezondheidszorg in het Vlaams Parlement. Ruim 180 geïnteresseerden uit de sector - vroedvrouwen, gynaecologen, huisartsen, medewerkers van Kind & Gezin - namen hieraan deel. De conferentie legde verschillende pijnpunten in de perinatale geestelijke gezondheidszorg bloot, onder meer het versnipperde zorgaanbod, het gebrek aan doorverwijzing en het taboe dat nog steeds rust op mentale problemen. En uiteraard kwam ook de maatschappelijke druk die op jonge mama's ligt ter sprake.
Sociaal isolement
Ik zal in geen enkel geval beweren dat de hoge maatschappelijke verwachtingen de enige of zelfs de hoofoorzaak van postnatale depressie vormen. De oorzaak van perinatale geestelijke gezondheidsproblemen is steeds multifactorieel. Denk maar aan factoren zoals hormoonschommelingen, genetische aanleg en sociaal isolement. Maar ik ben er wel van overtuigd dat invloeden uit de samenleving bepaalde factoren kunnen versterken en zelfs veroorzaken.
Of het nu gaat om moederinstinct, de roze wolk of borstvoeding, de maatschappelijke druk op zwangere vrouwen en jonge mama's is erg groot
Neem nu sociaal isolement. De samenleving verwacht van moeders dat hun gevoel hen de weg wijst en dat het 'moederinstinct' meteen juist zit. Ook de mythe van de 'roze wolk' blijft hardnekkig verder leven. Weinig moeders durven toe te geven dat ze problemen ondervinden, uit vrees dat de buitenwereld hen als slechte moeder zou bestempelen. Moeders onderling lijken wel in competitie te zijn voor de prijs van 'beste moeder'. Fouten maken is ongeoorloofd. Vele moeders proberen daarom hun problemen alleen op te lossen, wat juist kan leiden tot vereenzaming en sociaal isolement, en in sommige gevallen dus ook tot een postnatale depressie.
Borstvoeding
Een ander voorbeeld is onze irrationele fixatie op borstvoeding. Ja, borstvoeding geven heeft voordelen. Maar die voordelen stoppen wanneer de fysieke of mentale gezondheid van de moeder in gedrang komt. Een mama die amper slaapt omdat ze haar baby per se borstvoeding wilt geven, bouwt geen betere band op met haar kind, enkel een chronisch slaaptekort en een verhoogde kans op geestelijke problemen. Het borstvoedingsfundamentalisme dat vandaag heerst in onze samenleving moet dringend een halt toegeroepen worden. Een extreme overtuiging is nooit de juiste, maar toch lijkt die van 'borstvoeding-boven-alles' tegenwoordig een mainstream positie te hebben veroverd.
Keuzevrijheid
Of het nu gaat om moederinstinct, de roze wolk of borstvoeding, het is duidelijk dat de maatschappelijke druk op zwangere vrouwen en jonge mama's erg groot is. Dat die druk verregaande gevolgen kan hebben staat buiten kijf. Het is tijd dat we zwangere vrouwen en kersverse moeders gericht advies bieden waar nodig, en voor de rest hun keuzevrijheid zo veel mogelijk respecteren. Iedereen twijfelt wel eens aan zichzelf, zeker wanneer de samenleving ons in een bepaalde richting probeert te duwen die wij niet per se uit willen. Voor zwangere vrouwen en jonge moeders is dat niet anders. Laten we zorgen voor een duidelijke omkadering, voor een goede zorgplanning en voor een sterk sociaal vangnet. Zo ondersteunen we jonge moeders, zonder hen te betuttelen.
Dat die druk stilaan onhoudbare proporties aanneemt, werd me vorige maand nog meer eens duidelijk. Eind juni organiseerde ik namelijk een conferentie over perinatale geestelijke gezondheidszorg in het Vlaams Parlement. Ruim 180 geïnteresseerden uit de sector - vroedvrouwen, gynaecologen, huisartsen, medewerkers van Kind & Gezin - namen hieraan deel. De conferentie legde verschillende pijnpunten in de perinatale geestelijke gezondheidszorg bloot, onder meer het versnipperde zorgaanbod, het gebrek aan doorverwijzing en het taboe dat nog steeds rust op mentale problemen. En uiteraard kwam ook de maatschappelijke druk die op jonge mama's ligt ter sprake.Sociaal isolementIk zal in geen enkel geval beweren dat de hoge maatschappelijke verwachtingen de enige of zelfs de hoofoorzaak van postnatale depressie vormen. De oorzaak van perinatale geestelijke gezondheidsproblemen is steeds multifactorieel. Denk maar aan factoren zoals hormoonschommelingen, genetische aanleg en sociaal isolement. Maar ik ben er wel van overtuigd dat invloeden uit de samenleving bepaalde factoren kunnen versterken en zelfs veroorzaken. Neem nu sociaal isolement. De samenleving verwacht van moeders dat hun gevoel hen de weg wijst en dat het 'moederinstinct' meteen juist zit. Ook de mythe van de 'roze wolk' blijft hardnekkig verder leven. Weinig moeders durven toe te geven dat ze problemen ondervinden, uit vrees dat de buitenwereld hen als slechte moeder zou bestempelen. Moeders onderling lijken wel in competitie te zijn voor de prijs van 'beste moeder'. Fouten maken is ongeoorloofd. Vele moeders proberen daarom hun problemen alleen op te lossen, wat juist kan leiden tot vereenzaming en sociaal isolement, en in sommige gevallen dus ook tot een postnatale depressie. BorstvoedingEen ander voorbeeld is onze irrationele fixatie op borstvoeding. Ja, borstvoeding geven heeft voordelen. Maar die voordelen stoppen wanneer de fysieke of mentale gezondheid van de moeder in gedrang komt. Een mama die amper slaapt omdat ze haar baby per se borstvoeding wilt geven, bouwt geen betere band op met haar kind, enkel een chronisch slaaptekort en een verhoogde kans op geestelijke problemen. Het borstvoedingsfundamentalisme dat vandaag heerst in onze samenleving moet dringend een halt toegeroepen worden. Een extreme overtuiging is nooit de juiste, maar toch lijkt die van 'borstvoeding-boven-alles' tegenwoordig een mainstream positie te hebben veroverd.KeuzevrijheidOf het nu gaat om moederinstinct, de roze wolk of borstvoeding, het is duidelijk dat de maatschappelijke druk op zwangere vrouwen en jonge mama's erg groot is. Dat die druk verregaande gevolgen kan hebben staat buiten kijf. Het is tijd dat we zwangere vrouwen en kersverse moeders gericht advies bieden waar nodig, en voor de rest hun keuzevrijheid zo veel mogelijk respecteren. Iedereen twijfelt wel eens aan zichzelf, zeker wanneer de samenleving ons in een bepaalde richting probeert te duwen die wij niet per se uit willen. Voor zwangere vrouwen en jonge moeders is dat niet anders. Laten we zorgen voor een duidelijke omkadering, voor een goede zorgplanning en voor een sterk sociaal vangnet. Zo ondersteunen we jonge moeders, zonder hen te betuttelen.
