In een opiniestuk in De Standaard en Artsenkrant reageerden professoren huisartsgeneeskunde Jan De Maeseneer, An De Sutter en Sara Willems vorige week op de suggestie van gezondheidseconoom Erik Schokkaert om mensen die "gezond" leven een korting te geven op de ziekteverzekeringspremie. Terecht stellen de Gentse proffen dat hier een stuk solidariteit ondermijnd wordt.
Wanneer we als huisarts geconfronteerd worden met een patiënt - zelfs wanneer we weten dat er 'ongezond gedrag' was - willen we die in de eerste plaats helpen. Culpabiliseren helpt niet.
Achter de hele discussie schuilen enkele logische principes: voor wat, hoort wat ... of de balans tussen rechten en plichten. Daarom durven we toch stellen dat onze huisartsenproffen de bocht misschien iets te kort nemen. Want solidariteit heeft een prijs. En de budgetten zijn niet oneindig. De suggesties van prof Schokkaert zijn ook niet echt nieuw. Ze worden in verzekeringswereld al lang toegepast: toen ik zelf 30 jaar geleden een levensverzekering afsloot kreeg ik ook al een lagere premie als niet-roker...
Responsabiliseren
De verontwaardiging van De Maeseneer en co is terecht wanneer het debat zou beperkt blijven tot de rol van patiënt als zorggebruiker. En hoe moet onze samenleving daarop reageren? De vraag naar "mededogen" en "begrip" zullen alle artsen dan gevoelsmatig meteen mee steunen.
Maar horen we intussen al geen jarenlang een pleidooi om die patiënt te responsabiliseren? Waren we misleid als de patiënt intussen beschreven wordt als een volwaardige partner in het gezondheidsgebeuren? De reactie van De Maeseneer en z'n adjuncten zouden we bijna een oubollige reactie kunnen noemen uit het paternalistische tijdperk: want "het recht" van de patiënt is dan "de plicht" van de arts. Dat die patiënt-zorggebruiker echter ook een verantwoordelijkheid draagt in heel wat overconsumptie (via de zo vlot bereikbare open spoeddeur van het ziekenhuis bijvoorbeeld) wordt zedig verzwegen.
Durven we die rechten en plichten van gezondheidspartner "zorggebruiker" ook afwegen in de balans waarin onze maatschappij ook rechten en plichten van de zorgverstrekkers afweegt?
De verontwaardiging van De Maeseneer en co is terecht moest het debat beperkt blijven tot de patiënt als zorggebruiker
Rechten
Er evolueerde immers veel in onze (huisarts-)geneeskunde het laatste jaar: de wijze waarop e-health werd doorgevoerd, het 'pseudo-gratis' gevoel via derdebetalersregeling... en via adviezen van kenniscentra weten we dat er nog heel wat staat aan te komen: in de eerste plaats allemaal nieuwe regels en verplichtingen voor de artsen.
Wat niet evolueerde zijn de rechten: honoraria zijn al enkele jaren zo goed als bevroren. Nog steeds heeft een huisarts zelf geen volwaardige sociale bescherming. Zelf ziek worden is voor een arts een ramp... en het pensioen is de laatste ramp waar iedereen zich al vooraf bij neerlegde. Of toch, één recht hebben we intussen verworven: we mogen na dat pensioen bijverdienen ... zal ook nodig zijn met het al zo lang aangekondigde nakende huisartsentekort.
Verwennerij
De verwennerij van de geresponsabiliseerde (?) zorggebruiker gaat intussen door en kent geen grenzen meer. Om het probleem van de onterechte (dure) raadplegingen op spoeddiensten aan te pakken staat immers de 'non-stop-huisartsenwachtpost' in de steiger (de ziekenhuizen laten die mogelijke inkomstenbron echter nog niet helemaal los: huisartsenwachtpost nabij of in het ziekenhuis wordt aanbevolen!).
Het concept 'vaste huisarts', de zeer persoonlijke huisarts-patiëntrelatie, het GMD-concept van de laatste jaren... het zijn elementen van het vrije beroep huisarts, het zijn evidenties waar de huidige generatie huisartsen sterk op rekent. Maar dit zijn evenzeer elementen die in de nieuwe modellen onder druk staan.
Solidariteit van de huisarts
De huisartsgeneeskunde zal zeker en vast verder veranderen. Moeten we daarbij, zoals onze proffen huisartsgeneeskunde, echt bevreesd zijn dat de solidariteit zijn grenzen bereikt heeft? Staat of valt die solidariteit met het sleutelen aan het premiestelsel? Of moeten we eerder vrezen dat de solidariteit verdwijnt in het zog van de vertrouwde huisarts, de 'vaste huisarts-GMD-beheerder', de vrij beroeper die onafhankelijk raad en advies kon geven?
Wanneer we als huisarts geconfronteerd worden met een patiënt - zelfs wanneer we weten dat er 'ongezond gedrag' was - willen we die in de eerste plaats helpen. Culpabiliseren helpt niet.Achter de hele discussie schuilen enkele logische principes: voor wat, hoort wat ... of de balans tussen rechten en plichten. Daarom durven we toch stellen dat onze huisartsenproffen de bocht misschien iets te kort nemen. Want solidariteit heeft een prijs. En de budgetten zijn niet oneindig. De suggesties van prof Schokkaert zijn ook niet echt nieuw. Ze worden in verzekeringswereld al lang toegepast: toen ik zelf 30 jaar geleden een levensverzekering afsloot kreeg ik ook al een lagere premie als niet-roker...ResponsabiliserenDe verontwaardiging van De Maeseneer en co is terecht wanneer het debat zou beperkt blijven tot de rol van patiënt als zorggebruiker. En hoe moet onze samenleving daarop reageren? De vraag naar "mededogen" en "begrip" zullen alle artsen dan gevoelsmatig meteen mee steunen. Maar horen we intussen al geen jarenlang een pleidooi om die patiënt te responsabiliseren? Waren we misleid als de patiënt intussen beschreven wordt als een volwaardige partner in het gezondheidsgebeuren? De reactie van De Maeseneer en z'n adjuncten zouden we bijna een oubollige reactie kunnen noemen uit het paternalistische tijdperk: want "het recht" van de patiënt is dan "de plicht" van de arts. Dat die patiënt-zorggebruiker echter ook een verantwoordelijkheid draagt in heel wat overconsumptie (via de zo vlot bereikbare open spoeddeur van het ziekenhuis bijvoorbeeld) wordt zedig verzwegen.Durven we die rechten en plichten van gezondheidspartner "zorggebruiker" ook afwegen in de balans waarin onze maatschappij ook rechten en plichten van de zorgverstrekkers afweegt? RechtenEr evolueerde immers veel in onze (huisarts-)geneeskunde het laatste jaar: de wijze waarop e-health werd doorgevoerd, het 'pseudo-gratis' gevoel via derdebetalersregeling... en via adviezen van kenniscentra weten we dat er nog heel wat staat aan te komen: in de eerste plaats allemaal nieuwe regels en verplichtingen voor de artsen. Wat niet evolueerde zijn de rechten: honoraria zijn al enkele jaren zo goed als bevroren. Nog steeds heeft een huisarts zelf geen volwaardige sociale bescherming. Zelf ziek worden is voor een arts een ramp... en het pensioen is de laatste ramp waar iedereen zich al vooraf bij neerlegde. Of toch, één recht hebben we intussen verworven: we mogen na dat pensioen bijverdienen ... zal ook nodig zijn met het al zo lang aangekondigde nakende huisartsentekort. VerwennerijDe verwennerij van de geresponsabiliseerde (?) zorggebruiker gaat intussen door en kent geen grenzen meer. Om het probleem van de onterechte (dure) raadplegingen op spoeddiensten aan te pakken staat immers de 'non-stop-huisartsenwachtpost' in de steiger (de ziekenhuizen laten die mogelijke inkomstenbron echter nog niet helemaal los: huisartsenwachtpost nabij of in het ziekenhuis wordt aanbevolen!). Het concept 'vaste huisarts', de zeer persoonlijke huisarts-patiëntrelatie, het GMD-concept van de laatste jaren... het zijn elementen van het vrije beroep huisarts, het zijn evidenties waar de huidige generatie huisartsen sterk op rekent. Maar dit zijn evenzeer elementen die in de nieuwe modellen onder druk staan.Solidariteit van de huisartsDe huisartsgeneeskunde zal zeker en vast verder veranderen. Moeten we daarbij, zoals onze proffen huisartsgeneeskunde, echt bevreesd zijn dat de solidariteit zijn grenzen bereikt heeft? Staat of valt die solidariteit met het sleutelen aan het premiestelsel? Of moeten we eerder vrezen dat de solidariteit verdwijnt in het zog van de vertrouwde huisarts, de 'vaste huisarts-GMD-beheerder', de vrij beroeper die onafhankelijk raad en advies kon geven?
